فشار خون بالا یکی از عارضههای شایع و خطرناک در علم پزشکی و درواقع یک «قاتل تدریجی و آرام» محسوب میشود که با پیشگیری و تشخیص به موقع آن در مراحل اولیه، میتوان از عوارض و پیامدهای ناخوشایند آن جلوگیری کرد.
پرفشاری خون یا فشار خون بالا چه زمانی رخ میدهد؟
عارضه پرفشاری خون زمانی اتفاق میافتد که فشار خون بیش از حد طبیعی و نرمال افزایش پیدا کند؛ این بیماری یک بیماری خاموش و بدون علامت است که میتواند عوارضی جبرانناپذیری از جمله آسیب به ارگانها و رگهای بدن به ویژه رگهای قلب، مغز، چشم و کلیه به دنبال داشته باشد.
علل پرفشاری خون از دیدگاه طب سنتی
برای داشتن درکی ساده از علل پرفشاری یا فشار خون بالا از دیدگاه طبّ سنّتی، تصور وضعیت قلب و عروق و خونی که در آنها جریان دارد کفایت میکند؛ بر این اساس، علل رایج فشار خون بالا، عبارتاند از:
علل قلبی
اگر به هر دلیل پمپاژ قلب قویتر یا ضربان آن سریعتر شود، چون میزان خون ورودی به رگها بیشتر میشود، فشار آن نیز افزایش پیدا میکند. مثال ساده این حالت، هیجانات و استرسهای روزمره است که با افزایش تعداد و قدرت ضربان قلب، باعث افزایش موقّتی فشار خون میشوند.
در موارد عادی، این افزایش فشار خون با واکنش های دفاعی مثل گشاد شدن رگها جبران میشود؛ اما در صورت ادامه پیدا کردن این وضعیت کم کم منجر به پرفشاری خون میشود. بر این اساس، افرادی که طبع گرمی دارند؛ چون عملکرد قلبی قویتری دارند به طور عادی ممکن است فشار خون بالاتری نسبت به سایر افراد داشته باشند.
علل خونی
اگر به هر دلیل حجم خون یا غلظت آن زیاد شود هم ممکن است فشار خون افزایش پیدا کند. این مساله هم میتواند به صورت طبیعی (مثلاً در افراد دموی مزاج که خون غلیظتر و بیشتری دارند) یا غیر طبیعی (سوء مزاجهایی که باعث افزایش میزان یا غلظت خون میشوند) اتفاق بیافتد.
علل عروقی
اگر رگهای بدن به هر دلیل تنگ شوند، میزان مقاومت آنها در مقابل جریان خون بیشتر میشود و ممکن است فشار خون، بالا برود. برای مثال یک فرد بلغمی به طور طبیعی دارای رگهای کوچک و تنگی است ولی چون خون او رقیق است و قدرت طپش قلبش نیز کم است فشار خونش در حالت عادّی بالا نمیرود؛ حالا اگر به هر دلیل غلظت یا حجم خون چنین فردی زیاد شود یا قدرت و تعداد ضربان قلبش افزایش پیدا کند؛ دچار پر فشاری خون خواهد شد.
خطرات فشار خون بالا
فشارخون بالا عاملی مهم و خطرساز برای ایجاد عارضهها و بیماریهای ذیل است که طبیعتاً با کنترل آن در سطح نرمال میتوان از وقوع عوارض ممکنه جلوگیری کرد:
- سکته قلبی
- حمله مغزی
- پاره شدن جداره عروق و خونریزیهای داخلی
- گشاد شدن موضعی سرخرگها یا گشاد شدن قلب در طولانی مدت
- نارسایی احتقانی قلب
- آسیبهای چشمی
- نارسایی کلیه یا بیماری کلیوی پیشرفته
- بیماریهای عروق محیطی
نشانههای عمده پرفشاری خون
- سردرد به ویژه سردرد پشت سر به همراه احساس فشار و سنگینی در سر
- احساس کشیدگی عروق
- سرخی چشمها و صورت
- خونریزی از بینی
- شنیدن صدایی همهمهوار در گوشها همزمان با جهش نبض (وزوز گوش)
- درد قفسه سینه
- سرگیجه
- ضربان نامنظم قلب
- خونریزی از بینی
- خستگی زودرس
- تاری دید
توصیهها طب سنتی برای مقابله با فشار خون بالا
از آنجا که پرفشاری خون، یک بیماری خاموش است، قبل از هر گونه اقدام و راهکاری بایست فشار خون به طور منظم توسط پزشک حاذق، کنترل گردد.
از طرفی؛ مصرف بی رویه و سرخود انواع گیاهان و دمنوش ها نیز میتواند منجر به عوارض جبران ناپذیر در نوسانات فشار خون شود،بنابراین بهتر است در مصرف آن ها اعتدال را رعایت کنید. برای پرهیز از وقوع امتلاء در بدن و نوسانات فشار خون، طب ایرانی راهکارهایی را در نظر گرفته است:
- حذف تدریجی وعده ناهار و خوردن شام در هنگام غروب
- کاهش میزان مصرف نمک و هر ماده غذایی حاوی سدیم (سوسیس، کالباس، برگرها، چیپس، پفک، کنسروها، سسها، ماهیدودی، فستفودها، انواع قرصهای گوشتی آماده، انواع ترشی شور، زیتون شور و…)
- پرهیز از غذاهای دیرهضم، سرخکردنی و پرچرب
- پرهیز از مصرف غذاهای فرآوری شده (کالباس، سوسیس و سوپ و پلوهای کنسرو شده و …)
- مصرف سبزیها و میوهها قبل از غذاهای پخته
- مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم، منزیم و کلسیم مطابق با طبع و مزاج شما (مانند انگور، پرتقال، انجیر، گریپفروت، موز،، زردآلو، کدو، سیبزمینی، سیر، غلات سبوسدار، دانههای دریایی، آجیل، شیر، اسفناج، کلم بروکلی، بادامزمینی، شیر و لبنیات، دانه کنجد، سبزیها و ماهی و…)
- جایگزنی غذاهای حیوانی با غذاهای گیاهی
- در خوردن جوانه گندم احتیاط شود و در مواقعی که فشار خون بالاست مصرف جوانه گندم متوقف شود.
- پرهیز از مصرف زیاد گوشت قرمز ( مصرف ۲ مرتبه در هفته توصیه میشود که گوشت گوسفندی مناسبتر است و گوشت بوقلمون بهتر از گوشت گوساله و گاو است)
- جایگزینی گوشت سفید با گوشت قرمز (مصرف ماهی برای گرممزاجها ۱تا ۲ بار در هفته – افراد سردمزاج همراه با سیر و خرما میل کنند و تا جای ممکن میگو نخورند)
- عدم مصرف کلهپاچه
- پرهیز از نوشیدن چای، نسکافه، قهوه، نوشابه تا حدممکن (جایگزنی با چای ترش)
- پرهیز از نوشیدن آب یا مایعات دیگر، از نیم ساعت پیش از غذا، در حین غذا خوردن و ۱ الی ۲ ساعت بعد از صرف غذا
- پرهیز از مصرف بیشازحد قارچ ( مصرف زیاد قارچ باعث غلظت خون میشود).
- اگر کار سنگین بدنی ندارید سعی کنید از غذاهای لطیف مثل گوشت مرغ، گوشت گوسفند، سالاد کاهو و … استفاده کنید.
- از تداخل طعام یا همان وارد کردن غذای جدید پیش از اتمام هضم غذای خورده شده قبلی پرهیز کنید.
- از سوء ترتیب در مصرف غذا (یعنی مصرف غذای غلیظ پیش از غذای لطیف) و از خواب و جماع هنگام پری شکم اجتناب کنید.
- حرکت ملایم ( ورزش معتدل) را هرگز فراموش نکنید.
درمان فشار خون بالا از منظر طب سنتی
- مالش ساق پاها، بادکش ساق پاها و استفاده از قطره نازیل به صورت زیر زبانی برای درمان اورژانسی فشار خون مناسب است.
- بهترین دارو برای همگان خوردن مقداری گل بیدمشک است که مُسکن خوبی است.
- استفاده از رژیم سیر و آبلیمو
نحوه مصرف سیر و آبلیو برای کاهش فشار خون بالا
- ۳۰ حبه سیر پوست گرفته را با ۵ عدد لیموترش تازه با پوست که چند برش روی پوست آن زده شده است در مخلوط کن ریخته تا خمیر شود.
- خمیر به دست آمده را با یک لیتر آب روی شعله بسیار کم به جوش برسانید.
- شعله را خاموش کنید تا سرد شود سپس آن را صاف کرده و در یخچال نگهداری کنید.
- صبح ناشتا ۵۰ سی سی یا یک استکان تا ۴۰ روز مصرف شود. هر ۶ ماه تمدید شود که کاهش دهنده فشار خون و باز کننده عروق است.
- آب ماست، آب دوغ، آب لیمو، آلو، شربت آلبالو، شربت زرشک، مربای آلبالو برای کاهش فشار مفید است.
- دمکرده چای ترش عصرها و دم کرده گل گاوزبان و لیمو عمانی و دمکرده میوه آلبالو و دمکرده زرشک آبگیری، دمکرده میوه نسترن ، دمکره فلوس و خیار چنبر فشار خون را پایین میآورد.
- آش آبغوره و آش آلو برای کاهش فشار خون و همچنین، رفع غلظت خون بسیار مفید هستند.
- دو حبه سیر را له کرده ۳ قاشق سوپ خوری روغن زیتون به آن بیفزایید برای پایین آوردن فشار خون آن را به کف پاها بمالید.
- شربت سیر نیز برای کاهش فشار خون بالا مفید است به این ترتیب که دو پیاز سیر را له کرده در یک لیوان آب و ۱۰۰گرم شکر ریخته و بجوشانید تا به قوام بیاید هر روز ۲ قاشق سوپ خوری از آن مصرف شود.
- دوغ را در ظرفی ریخته و از شب تا صبح در هوای آزاد قرار دهید، روی ظرف را با پارچه نازکی پوشانده تا از ورود گرد و خاک جلوگیری شود، آبی که بالای دوغ جمع شده را برداشته و مصرف کنید.
- شیره فندق پایین آورنده فشار خون است. مصرف ۲ الی ۳ لیوان در روز برای کاهش فشارخون و رفع ناراحتی های گوارشی بسیار مفید و موثر واقع میشود.
- این شیر برای افرادی که از فشار خون بالا رنج میبرند، بسیار مفید است که مغز فندق خام ۵۰ گرم، عسل ۳ قاشق غذا خوری، آب سرد ۳ لیوان. پوست فندقها را گرفته آنها را به همراه آب و عسل در مخلوط کن ریخته تا بطور کامل مخلوط شود و بی صورت شیر در آید.
- مصرف شیرینی جات طبیعی نظیر: خرما، عسل و کشمش باعث تنظیم فشار خون میشوند.
نسخههای ویژه افراد گرم مزاج و سرد مزاج
- مصرف روزی دو نوبت مخلوط عرق بهارنارنج و بیدمشک و مخلوط عرق کاسنی و شاتره برای همه فشارخونیها توصیه میشود (۹۰ روز متوالی) ولی اگر سردمزاجی اذیت شد میتواند کمی عرق بابونه با گل گاوزبان اضافه کند.
- چای ترش کاهنده خوب فشارخون بالاست. اگر فردی طبع گرم داشته باشد میتواند شب یک قاشق پودر تخم گشنیز را در یک استکان آبغوره بی نمک بریزد، قبل از صبحانه صاف کند و کم کم میل کند.
- ترشیهای طبیعی مثل، آبغوره، سرکه و آبلیمو در این افراد مفیدند. همچنین گرم مزاج ها برای کاهش فشارخون خود میتوانند از عصاره دم کرده یا خیسانده یا جوشانده زغال اخته، انار، آلبالو، زرشک، شاه توت و عناب نیز استفاده کنند. آب پنیر، آب ماست و گریپ فروت هم مفید هستند.
- اگر فردی سردمزاج باشد میتواند روزی ۳ بار٬ هر بار هفت تا ده عدد شاهدانه را در حالت نشسته بجود. جوشانده عرق گل گاو زبان نیز برای این افراد مفید است. لازم به ذکر است سیر خام برای تمام افراد فشارخونی مفید است ولی سیر پخته یا ترشی سیر اثر درمانی کمی دارد.
چنانچه فردی نتواند سیر را تحمل کند میتواند مصرف آن را در برنامه خود قرار ندهد. برای کنترل بوی سیر میتوان از مخلوط عصاره سیر و لیموترش استفاده کرد.
درمان سریع فشارخون بالا در طب سنتی
در بعضی موارد لازم است فشارخون بیمار سریعاً کاهش یابد در اینصورت میتوان از موارد زیر کمک گرفت (البته برای مواقع ضروری نه مصرف مداوم و روزانه)
- چای ترش
- مخلوط آبغوره بدون نمک با آب لیموترش تازه
- کمی حنا را با آبغوره بی نمک مخلوط کرده و خمیر حاصل را کف پای بیمار بگذارید.
- مصرف کمی سیر رنده شده به همراه کمی آبلیموی تازه
- حجامت
- تنفس عمیق در هوای تازه و ماساژ شانهها و دور کردن استرس از بیمار در کاهش فشارخون بالا مفید است.
.
منبع: https://tabaye.ir