نام و مزاج
در متون قدیمی فارسی به پنیرک، تریندینگ، خورپرست، آفتابپرست و ختمی (خطمی) هم میگویند.
پنیرک طبعی سرد و تر متمایل به معتدل دارد.
.
معرفی
- هم خانواده گیاه دارویی ختمی است. از گیاهان خزنده و پایا و ساقههای ستبر، شاخهشاخه و کرکدار و منشعب و رنگ گلها آبی و صورتی و میوه مسطح است.
- پنیرک علفی یک تا چند ساله است که ارتفاع آن تا ۶۰ سانتیمتر هم میرسد. این گیاه به صورت خودرو در بسیاری از نقاط میروید و برای استفاده دارویی نیز کاشته میشود
- برگ گیاه پنیرک گرد و دایره مانند بوده، بیمزه و کمی خشن است، خصوصا پشت برگ آن و گلهای آن کوچک و سرخ مایل به بنفش هستند.
- در کتب سنتی گیاه پنیرک را به سه نوع تقسیمبندی کردهاند: بستانی، بری و صغیر بری که نوع اصلی آن است.
.
خواص
- پنیرک اعتدال دهنده و ملیّن است.
- انسداد مجاری کبد را باز میکند
- موجب ازدیاد ادرار و شیر میشود.
- دمکرده شاخه و برگ آن با شکر برای سرفه، یرقان، زخم معده و سوزش مجرای ادرار مفید است.
- تخم پنیرک نیز سرد و تر است و لعاب زیادی دارد، لذا برای سرفههای گرم و خشک، تقویت رودهها، زخم کلیه و مثانه مفید است.
- دمکرده گل پنیرک نیز برای زخم کلیه و مثانه و همچنین درد روده نافع است.
- زنان باردار یا مادران تازه ممکن است دوست داشته باشند بدانند که برگ های پنیرک می توانند مقادیر مفیدی از آهن را فراهم کنند، همچنین روی و بیشتر ویتامین ها.
- به صورت غرغره در رفع تحریکات مخاط دهان و درد گلو اثر مفیدی دارد.
- چای تهیه شده از برگ ها یا گل های این گیاه می تواند برای درمان سرفه، زکام و خشن شدن صدا به کار رود.
- اگر برگ ساییده شده این گیاه را با روغن زیتون مخلوط کنید برای درمان سوختگی و عقرب گزیدگی موثر است.
- ضمادی که از ریشه و برگ آن تهیه شود برای درد پشت مفید است.
- نشستن در آب دم کرده برگ آن برای نرم کردن ورمهای مقعد و استحکام عضلات رحم نافع است.
- در هندوستان از گیاه پنیرک به عنوان داروی لعابدار نرم کننده و خنک کننده استفاده می شود، ۳۰۰ گرم برگ خشک پنیرک را در یک لیتر آب می جوشانند و به عنوان مسکن می خورند.
موارد منع مصرف
- بیماران مبتلا به دیابت و یا افرادی که بدنشان به تغییرات قند خون حساسیت نشان میدهد، باید با توجه بیشتری این گیاه را مصرف نمایند، زیرا ممکن است سبب کاهش قند خون گردد.
- افرادی که سابقه آلرژی به گیاهان دارویی دارند باید در مصرف پنیرک احتیاط نمایند.
.
شیوه استفاده
- در یک قوری ۲ گرم گل پنیرک و یک لیوان آب سرد می ریزیم و اجازه می دهیم تا ۵ دقیقه بجوشد ، سپس در حالیکه این چای در حال جوش است روی آن یک لیوان آب می ریزیم و بعد از یک ربع آن را صاف می کنیم و این چای مفید را می نوشیم.
.
بازنشر از: طبایع/tabaye.ir